Onder andere in het model van Heller (over HB) komt het locus of control naar voren. In hoeverre heeft u een sterke externe LoC? (Context) Ik ben 40 en heb een sterke externe LoC. Dit wordt mij "door de wereld" kwalijk genomen, maar zo zie ik de dingen "nu eenmaal". Misschien dat mijn rare jeugd een reden is dat ik zo "ben" (ziet u, externe LoC).... Ik vind mijn externe LoC gerechtvaardigd vanuit mijn perspectief, maar hoe is dat bij andere HBen. Is het een eigenschap van HB? Mijn vraag is eigenlijk: wat is uw ervaring met het doorgaan van de transitie van extern naar interne LoC? Is die transitie nodig? Zijn er gelukkige, succesvolle HBen met een sterk externe LoC? Heeft u aanbevelingen? Hoe doen we dat?
Antwoord:
Een beetje moeilijk vraag vind ik dit. Het model is gespeend van alle nuances en dwingt je tot afwijzen dan wel accepteren. En dwang werkt niet goed bij mij.
Ik zou zeggen dat als iemand beide kanten kan zien en wegen, die persoon redelijk evenwichtig is en volwassen. De bijdrage van de omgeving en het verleden en de bijdrage van de eigen inzet moeten in evenwicht zijn bij de beslissing in hoeverre het één en het ander meeweegt in de uiteindelijk beoordeling van het geheel. En als daar meestal het ene uitkomt dan wel het andere, het zij dan zo. Zolang beide kanten maar meegewogen zijn. Sommigen hebben inderdaad een slechte jeugd gehad, sommigen hebben inderdaad te weinig zelfdiscipline en focus om iets te doen of af te maken. Beide is niet te wijten aan de persoon.
Bij hoogbegaafden kan ik me wel voorstellen dat iemand door weinig interactie met soortgenoten en daardoor verkregen slechte feedback, zich verliest in één van beide insteken. Jij bent een voorbeeld van het ene, een ander heeft een laag zelfbeeld, is zelfkritisch en perfectionistisch, wat makkelijk resulteert in een interne LoC. En ik kan me voorstellen dat er nogal wat zijn die zich hierin vastbijten als ware het een succesformule. Zoiets als de clown/grappenmaker op de basisschool die eenmaal op het voortgezet niet toekomt aan leren en serieus zijn want het grappen maken was en is toch succesvol? En hoe doe je serieus en leren, eigenlijk? Ik wijt dit veelal aan verkeerde feedback en onduidelijke communicatie naar die persoon waardoor hij/zij verdwaalt in de mogelijkheden en terug grijpt op oud en toen succesvol gedrag. Wat moet je anders als je het verder ook niet weet en niemand je lijkt te kunnen vertellen wat ander succesvol gedrag kan betekenen voor jou.
Wat ik veel belangrijker vind is dat iemand voor minstens 50% voor zichzelf kiest. Waardeer jezelf eerst. Daar heeft elke andere, voordeel van. De andere 50% kun je dan eventueel voordelig laten zijn voor anderen.
Wat me vaak opvalt is dat niet-hoogbegaafden ons zien als alleskunners. Met een beetje inzet en motivatie kun je alles bereiken en/of doen, wat je wilt, toch? Dus een probleem die we hebben is al snel te wijten aan onszelf want we hadden dat probleem niet hoeven te hebben. We kunnen alles.. als we maar willen. Die feedback is dodelijk voor een hoogbegaafde want zo simpel is het leven niet. Voor hen wellicht wel maar niet voor ons, die keuzes zien waar vrijwel niemand een verschil, laat staan een keuze kan opmerken. We zijn te fijnbesnaard voor grofstoffelijkheden. Maar we verliezen ons er wel graag in want het is als een puzzel die niet uit kan komen. Dat loont altijd de moeite om er energie in te stoppen, vindt menig hoogbegaafde. Het geeft ons hoofd rust. Een soort mantra.
Wil je dus veranderen, doe dat. Wil je het niet, doe het dan niet. Het is jouw leven en jij bepaalt hoe dat leven er uit ziet. Anderen mogen ‘helpen’ maar alleen maar helpen met jouw keuze en niet helpen met hún keuze.