Vraag maar raak! Vraag 5

wat maakt dat de een wel en de ander niet hoogbegaafd is buiten het doen van een testje? Waarom stelt de een zich boven de ander bij de mensa vereniging en dan met name de zg super directeuren?

Antwoord:

Bedankt voor deze interessante vraag! Voor het antwoord moet ik teruggaan naar de tijd dat het CBO (Centrum voor BegaafheidsOnderzoek) werd opgericht door prof. Mönks en later groot werd gemaakt door prof Span. Zij introduceerden de denkrichting dat een mens alleen hoogbegaafd is als die iets zeer uitzonderlijks doet. Johan Cruijff is dan pas hoogbegaafd als die aan het voetballen is. Ze legden de lat hoog. Een student die drie studies tegelijk deed én wetenschappelijk onderzoek deed, vonden ze nog niet helemaal ‘hoogbegaafd doen’. Deze insteek vertaalt zich ook naar de tenaamstelling ‘Begaafdheidsonderzoek’ en ook naar bv de ‘Begaafdheidsprofielscholen’. Beiden hebben nauwelijks iets te maken met hoogbegaafdheid en concentreren zich alleen op het ‘hoogbegaafd doen’. Dit was en is politiek aantrekkelijker.

Van Dale en ik zien dit anders. Hoogbegaafd ben je je leven lang, je wordt er mee geboren. VanDale omschrijft hoogbegaafd zo: ‘uitzonderlijk intelligent’. Hoogbegaafd ben je, als je op een erkende intelligentietest scoort bij de hoogste 2 procent van de bevolking.

De denkrichting van het CBO heeft zich diep genesteld in de samenleving. Zij zien hoogbegaafden als mensen met een potentie. Als die potentie niet waar gemaakt wordt, dan ligt het probleem bij die persoon zelf. Om dit te verzachten zijn er tal van hersenaandoeningen bedacht zoals ADHD, Asperger, Autisme(wel de uitgerekte versie van de definitie, anders past het niet), Persoonlijkheidsstoornissen, etc., etc.. Deze ‘diagnoses’ helpen de hoogbegaafde natuurlijk niet maar maakt ze wel rustiger en ze kunnen makkelijker hun lot aanvaarden. Deze zienswijze is ook de makkelijkste want de omgeving hoef je dan niet aan te passen, het ligt aan de persoon zelf.

Deze visie is ook sterk aanwezig in de vereniging van hoogbegaafden, Mensa. Het wordt natuurlijk gesteund en uitgedragen door de succesvolle leden want die voldoen meer aan de criteria om zichzelf hoogbegaafd te noemen. De anderen hebben ook die potentie maar die gebruiken het niet of niet voldoende. Ik vind dit een kwalijke redenatie. Het levert alleen maar problemen, ellende en frustratie op en er is geen mogelijkheid in deze visie, om bv. de belangen te behartigen van haar leden, iets wat Mensa zegt te willen doen.

Ik ben een sterk voorstander van een groot debat onder hoogbegaafden over deze kwestie. Is het ‘doen’ of is het ‘zijn’. En meenemend daarin de consequenties van de keuze, voor de gemiddelde hoogbegaafde. Ik weet alvast wel dat met de keuze voor ‘zijn’ het onderwijs sterk verbetert, de werkomstandigheden verbeteren en de hulpverlening verbetert. Met ‘doen’ is enkel de persoon zelf in beeld en doet de omgeving nauwelijks ter zake en worden de omgevingen er niet beter op.

Terug naar het overzicht van ‘Vraag maar raak!’.