Vraag maar raak! Vraag 46

Waarom toch allemaal dat gepraat over het label hoogbegaafd en de kromme van Gauss zoals ik dat hier lees. Het berust toch allemaal op de papieren vaststelling van IQ. Waarom de kromme van Gauss.
Het is toch wel erg dat men er spreekt over geestelijk gehandicapt of zwak begaafd.
Erg discriminerend is dat. Gebruik het woord talent. Dis is geen papieren constatering van een IQ waarde.

Antwoord:

De kromme van Gauss heeft weinig te maken met IQ. Deze kromme komt veel vaker voor bij metingen zoals de lengte van het lichaam en vele andere natuurlijk voorkomende verschijnselen. De vaststelling van intelligentie gebeurt met een serieuze IQ-test die genormeerd is naar de Nederlandse bevolking. Zie Wikipedia. Dat het cijfer toevallig op papier staat, laat onverlet het belang hiervan. Tenslotte is de lengte van iets of iemand niet één of ander  cijfertje dat toevallig op een meetlint staat. Het is gebaseerd op wetenschap en afspraken.

Hoe vervelend ook, er zijn mensen met een erg laag IQ. Om hen recht te doen en rekening te houden met hen is het verstandig om daar een term op te plakken zoals zwak begaafd. Zij zijn verminderd verantwoordelijk voor hun daden omdat ze niet alles kunnen overzien. Geestelijk gehandicapt is meer een term die gebruikt wordt bij hersenbeschadiging. Dit is niet discriminerend, het is feitelijk. Maar je mag ze er niet mee pesten. Net zo min als dat men hoogbegaafden niet mag pesten.

Stel dat we het woord hoogbegaafd inruilen voor talent. Het begint ook dan met een IQ-test en uitzonderlijk hoge score want anders verwatert het woord tot ‘iedereen is het wel min of meer’. Met een uitzonderlijk hoge IQ-score gaat een ouder dan met het ’talentkind’ naar school en de school vraagt: ‘Wat is het talent? Dan kan ik daar wel wat mee.’. Dat het een uitzonderlijk hoog IQ heeft? Of dat het veel nadenkt en daardoor veel vragen heeft en doorvraagt en worstelt met allerlei verbanden die de meesten op school niet zien of niet zien als relevant? Het talent is niet dat het kind goed kan leren op school. Hoe snel denk je dat we dan weer daar zijn, waar we nu zijn? Hetzelfde geldt voor de werkplek, etc.. Een talent is een leeg woord als het geen inhoud krijgt met een toevoeging.

Een talent telt pas mee als het maatschappelijk bruikbaar is. Een uitzonderlijk hoog IQ zoals van Dale hoogbegaafdheid omschrijft, is op zichzelf niet maatschappelijk bruikbaar. Wel een sporttalent of een schaaktalent of een ICT-talent. Een paar hoogbegaafden hebben zulke talenten. Maar de overgrote meerderheid van de hoogbegaafden heeft geen maatschappelijk bruikbaar talent.

Ik denk wel te snappen waar dit soort wensen vandaan komen. Met het woord en de insteek met hoogbegaafdheid, een hoog IQ, zijn we nog niet veel verder gekomen. Het is nog steeds worstelen. Dat dit stimuleert om wat anders en iets nieuws te gaan proberen is logisch. En ik wil daarin mee gaan als het wat zou opleveren of in ieder geval wat meer kansen zou bieden. Het inwisselen van hoogbegaafd naar het woord talent heeft m.i. geen meerwaarde, sterker nog, het werkt de verwarring alleen maar verder in de hand naast de al bestaande deelgroep met namen als autisme, hooggevoeligheid, ADHD en nog zo wat meer. Wat wel helpt is open zijn als je bij de groep hoogbegaafden hoort. Zeggen, open zijn, dat je hoogbegaafd bent en dat je daar trots op bent. En dat je trots bent dat je kinderen ook hoogbegaafd zijn. Niet omdat we dan beter zijn maar omdat we ‘mooi anders’ zijn. En je bent trots op je anders-zijn. Want dat maakt jou uniek, meer uniek dan het unieke van elk mens. En als iedereen op een dag wel een hoogbegaafde kent en meemaakt in school of werk, dan zullen de meesten snappen wat ze nu vaak nog niet snappen. Dat we (wat aparte) mensen zijn die graag mee willen doen als hoogbegaafde en onze bijdrage willen leveren vanuit onze uniekheid aan de mensen om ons heen en aan de maatschappij als geheel. Dan komt het besef dat ook hoogbegaafden maar mensen zijn. Wel apart maar zeker acceptabel. Vanuit deze visie leef ik en ik beveel het iedereen van harte aan. Zeer bevrijdend en plezierig.

Terug naar het overzicht van ‘Vraag maar raak!’.