Een eigenschap beschreven?

Al vele jaren wil ik weten wat en hoe hoogbegaafden zijn. Het begon bij meetings binnen Mensa omdat ik daar mijn uitzonderlijke intelligentie, mijn hoogbegaafd-zijn ontdekt had en onderzocht. Fileerde, mag ik wel zeggen. Daar heb ik veel geleerd want er zijn veel soorten en maten hoogbegaafden.

Later heb ik meegeholpen met het vormen van een definitie of meer een omschrijving van hoogbegaafden door Maud van Thiel. Daar kwam haar boek uit voort ‘Hoogbegaafd? Dat zie je zo!‘. Een mooie omschrijving maar ergens mistte ik wel wat. Het is toch wel een omschrijving van een hoogbegaafde in prima conditie en uitstekende omgeving.

Nu ik al wat jaren met wat projecten bezig ben, merk ik een andere eigenschap op welke ik eerst benoemde als een soort apathie. ‘Waarom zou ik de moeite nemen om echt ander onderwijs op poten te zetten?’ en ‘Waarvoor al die moeite. Te kleine groep.’ etc.. Wat er toe leidde dat ook hoogbegaafdheid als term ter discussie komt. Waarom niet dat allemaal schrappen want dan zijn de problemen weg of op zijn minst anders van aard. Alsof het aan de term ligt en het geen wortels heeft in de realiteit.

Maar ik blijf puzzelen met die apathie. Eigenlijk is de apathie verbonden met de term hoogbegaafdheid of het gebruik van de uitzonderlijke intelligentie en bijhorende grote, brede gevoel en diepe intuïtie. Als het over de term of het gebruik gaat zie ik vooral die apathie opdoemen. De apathie is minder in andere activiteiten bij een hoogbegaafde.

Nu is spreken over ‘de hoogbegaafde’ altijd fout want die persoon bestaat niet. Ze hebben bepaalde zaken gemeen maar nog meer zaken, vooral aan de oppervlakte, bruikbaar in de samenleving, zijn erg verschillend binnen de groep hoogbegaafden. En het feit dat 1/3 van de groep met gemak door het onderwijs rolt, 1/3 van de groep er door rolt als een driehoekig stuk steen en 1/3 valt uit en heeft nauwelijks of geen opleiding.

Maar dat gezegd hebbende, zie ik bij veel hoogbegaafden die apathie en ik denk dat dit een meer algemene eigenschap is die je het best kunt beschrijven met de term ‘post-actief’. Het pas actief worden naar je potentie als je daartoe ‘gedwongen’ wordt. Als je iets onder de neus krijgt en je moet er wat mee, zoals een toets maken of zorgen dat je huis niet leeggehaald wordt.

Nu is elke eigenschap die toegedicht wordt aan hoogbegaafden, bij de ene hoogbegaafde meer aanwezig dan bij een andere hoogbegaafde. Ze zijn niet allemaal autonoom of gedreven te noemen. Er is meestal (of altijd) wel een potentie daartoe op te merken.

Deze eigenschap, post-actief, is ook niet direct zichtbaar bij alle hoogbegaafden. Maar ik denk dat velen zich herkennen in het uitstellen van zaken, het niet willen plannen want dan is het eigenlijk al gebeurd en natuurlijk het feit dat je pro-actief, zelden begrepen wordt in je doel noch je route daar naar toe.

Vanuit mijn visie wordt dit post-actief zijn, verstevigd en bestendigd in het reguliere onderwijs. Het wordt daar gewaardeerd als je je niet autonoom opstelt of te nieuwsgierig bent. Het ’te’ is er niet volgens de meeste hoogbegaafden, voor de anderen is het al snel ’te’. Daarnaast is het onderwijs dwingend want je moet wachten op alles tot je in de volgende klas bent beland of op het VO. Ook daar moet je de weg lopen op hun tempo en je moet voor goede cijfers meewerken op dat tempo en op die manier. Een post-actieve instelling werkt op school goed al is teveel post-actief iets dat weer negatief uitpakt op de langere termijn. Dit evenwicht is moeilijk voor langere tijd vol te houden. Te lang en goed post-actief zijn, zorgt voor bv. schooluitval.

Het is een lang verhaal geworden omdat ik denk dat post-actief een veel betere term is voor wat ik zo vaak opmerk: apathie. En natuurlijk ben ik benieuwd wat jullie er van vinden. Zou je dit een nieuwe eigenschap kunnen noemen van hoogbegaafden? En in hoeverre hebben andere mensen een dergelijke eigenschap? Het moet wel in grotere mate voorkomen bij hoogbegaafden om iets een eigenschap te kunnen noemen van die groep. Ik ben benieuwd naar de reacties die je ook kunt achterlaten onder dit artikel.

Willem Wind.

5 gedachten aan “Een eigenschap beschreven?”

  1. Post-actief kan staan tegenover pro-actief en dekt mijns inziens wel de lading van wat je waarnam als apathie.
    Het kan handig zijn te switchen van pro-actief naar post-actief, maar de schuif weer de andere kant op bewegen is minder eenvoudig.

    Juist omdat pro-actief in algemene zin als positief wordt gezien is het verwarrend als je als hoogbegaafde merkt dat jouw versie van pro-actief betekent dat je ‘voor de troepen uitrent’ en ‘visioenen ziet’ waar anderen weinig mee kunnen.
    Dan is post-actief makkelijker om aansluiting te houden bij de meeste mensen.
    En in die aangename staat van aansluiting vinden laat je het wel uit je hoofd om pro-actief te worden. Het zou immers dat contact weer op het spel zetten……

  2. Ik herken zeker wat je schrijft over het onderwijs. Ik ben een aanpasser, heb netjes VWO en universiteit met hoge cijfers afgerond, maar had nooit het idee dat ik echt iets moeilijks aan het doen was. In het laatste jaar van mijn driejarige master bedacht ik dat ik het afrondende project van de opleiding eigenlijk liefst iets anders zou inrichten dan gebruikelijk, en ik was overdonderd door hoe open docenten daarvoor stonden. Dat was een realisatie voor mij: o ja, misschien mag ik ook wel iets willen. Ik heb de indruk dat ik door het onderwijs op basis- en middelbare school het heb afgeleerd te ‘willen’, omdat mij was aangeleerd dat het niet ging om wat ik wilde: een kind dat iets wil is alleen maar lastig voor de leraar. Ik ben dus maar grotendeels gestopt met willen, en daarmee doorgegaan op de universiteit, terwijl daar waarschijnlijk ook eerder al meer ruimte was geweest om een eigen traject te lopen. Dat is natuurlijk een beetje jammer.

    Ik weet niet of ‘apathie’ en ‘post-actief’ de duidelijkste woorden zijn om dit te omschrijven; het klikte bij mij toen je het uitlegde als het tegenovergestelde van pro-actief, maar het tegenovergestelde van ‘post-‘ is eerder ‘pre-‘ (denk premodern-postmodern), en het tegenovergestelde van ‘pro-‘ zou ‘contra-‘ zijn. Maar taal doet wel vaker gekke dingen en als ‘post-actief’ al een gebruikelijke term is (wat wel zo lijkt uit de reactie van Antoinette) dan zal ik het ermee moeten doen. Ik heb ook niet direct een alternatief. ‘Contra-actief’ doet teveel denken aan tegenwerken, wat het ook niet is. ‘Inactief’ of ‘passief’, net als ‘apathisch’ past op zich wel, maar het roept voor mij net wat te extreme associaties op, alsof je een soort zombie bent. Daar herken ik me in ieder geval niet helemaal in, want ook toen ik niet proactief aan het ‘willen’ was, maar redelijk ‘apathisch’ het onderwijsprogramma volgde, kon ik zo nu en dan nog wel wat interesse en energie opwekken voor een bepaalde opdracht. Maar er zullen vast ook wel mensen zijn die proactiviteit nog verder kwijt zijn geraakt dan ik. Overigens vind ik ‘post-actief’ wel passend als je het opvat als ‘vroeger was ik wel proactief maar nu ben ik dat kwijtgeraakt’. Hoe dan ook, tot zover de taalkundige uitwijding 🙂

    Zie je dit ‘kenmerk’ als iets wat alleen door invloeden uit de omgeving (niet passend onderwijs, bv.) tot stand komt? Of denk je ook aan een kenmerk dat sommige hoogbegaafden ‘van zichzelf’ al hebben, of een bepaalde aanleg?

    1. Hoi Loïs, je vat de kern aardig samen van post-actief. Een helder betoog die ik graag onderschrijf.
      Maar buiten het onderwijs heb je aan die houding in de werkplek ook veel. Lekker meegaan met de stroom, niet te gek doen en zeker niet je potentie gebruiken. Daarbij moet ik zeggen dat het alternatief nog steeds erg lastig is.
      Een post-actieve houding wordt eigenlijk overal aangemoedigd en beloond. Een zeker ambitieniveau moet je hebben om je staande te houden en door te zetten. Ik ken ze wel die in ondernemerschap, werk of anderszins deze houding laten zien maar ze zijn spaarzaam en staan behoorlijk op zichzelf. De uitschieters dus. Ik denk dat het belangrijk is om andere hoogbegaafden te stimuleren om uit die droomstand te komen en op hun manier hun potentie meer te gebruiken en te laten zien. Dan kun je ook meer trots zijn op je hoogbegaafdheid want het brengt je wat. En natuurlijk diegene die zich laten zien als hoogbegaafde complimenteren, stimuleren en helpen waar kan en mag.

      Er is wel sprake van aanleg, lijkt me. Sommige hoogbegaafden zijn on-ambitieus. Maar dat is een minderheid, ook bij gewone mensen. De meeste mensen zitten er ergens tussen in want erg ambitieuze mensen zijn er ook niet veel. En ik zie niet waarom hoogbegaafden daarin verschillen van gewone mensen.
      Bij gewone mensen zie ik op de schaal van ambitie overal eenzelfde hoeveelheid mensen. Bij hoogbegaafden zie ik de meerderheid rondhangen richting de on-ambitieuzen. En dat vind ik jammer voor hun en voor de groep. De ambitieuze hoogbegaafde heeft het lastig. Tegenwerking alom en hooguit een kleine eigen kring die je af en toe over je bol aait.

  3. Post-actief dus of apathisch…

    Apathisch is volgens mij een kenmerk van een hoogbegaafde die door een ander aan haar/hem wordt gegeven. Zij (geldt ook voor hij) wordt als apathisch bestempeld omdat zij niet begrepen wordt. De beredeneringen van haar gaan te snel, de argumenten zijn te kort door de bocht en niemand kan haar gedachtegang bijhouden. Wellicht is die houding / dat gedrag ontstaan omdat de interesse van de hoogbegaafde voor het onderwerp al lange tijd is weggevallen. En zij plotsklaps met haar conclusie komt, die wellicht al klaar lag voordat alle stappen van de anderen in de discussie aangehoord zijn.

    Post-actief is meer een term die vanuit de hoogbegaafde begrepen kan worden, maar mijns inziens toch iets anders betekent. Het raakt wellicht enigszins aan de oorzaak maar de echte oorzaak van post- actief gedag ligt mijns inziens bij desinteresse, ongeïnteresseerd, te weinig diepgang in het gesprek of onderwerp zodat een actieve houding niet door de hoogbegaafde opgeroepen hoeft te worden en als onnodig, nutteloos gezien wordt.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *