Hoogbegaafdheid, wat, wie, hoe,…
Definitie
Van Dale meldt enkel dat hoogbegaafdheid “uitzonderlijk intelligent” is. En dat klopt want de term komt uit de beoordeling van IQ-testen. Een uitzonderlijk lage score levert “laagbegaafd” op en een uitzonderlijk hoge score levert “hoogbegaafd” op. De afspraak is dat de groep die scoort in het hoogste en het één na hoogste percentiel, hoogbegaafd wordt genoemd. Dit is 2% van de bevolking. Aan de andere zijde van de IQ-scores is 2% dan laagbegaafd. (vermeld in het DSM-IV classificatiesysteem i.t.t. hoogbegaafd, wat niet vermeld wordt)
De vereniging Mensa, een wereldwijde organisatie van hoogbegaafden, hanteert de 2%. Anderen hanteren 2,3% tot wel 4% van de bevolking als grootte van de groep hoogbegaafden. Ondergetekende hanteert de Mensanorm van 2% en daarmee zijn 350.000 Nederlanders en 132.000 Vlamingen hoogbegaafd.
Het IHBV werkt met een brede definitie van hoogbegaafdheid. Om optimale gedachtevorming te bevorderen en om niet bij voorbaat allerlei mensen en aspecten van hoogbegaafdheid uit te sluiten. Het Delphi-model is een voorbeeld van een brede opvatting van hoogbegaafdheid:
==
“Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Een sensitief en emotioneel mens, intens levend. Hij of zij schept plezier in creëren.”
==
Het boek kunt u hier bestellen.
IQ-test
Een IQ-test bestaat normaliter uit diverse puzzeltjes. Rijtjes cijfers die je logisch moet verlengen, figuurtjes die een bepaald ritme hebben en waarvan je het volgende figuurtje moet aanwijzen, etc.. De meeste opgaves kan iedereen wel doen. Het is de tijdsfactor die het hem doet. Hoe sneller je die puzzeltjes kunt oplossen, hoe intelligenter je bent. En dat blijkt een zeer stabiel meetinstrument te zijn! Scoort iemand op jonge leeftijd 130, dan scoort die persoon veel later in het leven nog steeds 130.
Maar het afleggen van de IQ-test kan sterk negatief beïnvloed worden door bv. deze factoren:
- Irritatie of frustratie t.o.v. puzzeltjes en spelletjes
- Een negatieve klik met de afnemer van de test
- Niet kunnen afsluiten van de omgeving waardoor de testpersoon wordt afgeleid
- Een negatief zelfbeeld waardoor de test niet met de normale inspanning gedaan wordt
- En alle andere zaken die de focus op de puzzel vermindert en waardoor tijd verspild wordt
Een IQ-test kan het beste gezien worden als wat hoogspringen is voor het lichaam. Je kunt altijd een bepaalde hoogte over springen en je kunt daarom altijd ook lager springen dan die hoogte. Je kunt oefenen om een tijdelijke betere prestatie neer te zetten maar na een tijdje zonder oefenen kom je weer uit op je normale hoogte. Dit geldt ook allemaal voor de IQ-test en je hersens. Je normale IQ meet je alleen goed als je niet oefent en je een prima prestatie levert tijdens de IQ-test. Is je prestatie minder dan optimaal dan is je IQ-cijfer ook lager dan wat zou moeten. Met oefenen zal de score niet al teveel stijgen maar uiteindelijk zegt dat niets want je houdt die score toch niet vast en dat merkt men wel op in de toekomst.
Erfelijkheid
Intelligentie is erfelijk. Dit betekent dat een hoogbegaafde altijd wel één of meerdere familieleden heeft met ook een uitzonderlijke intelligentie. Tussen de kinderen van één ouderpaar is het IQ-verschil meestal niet groter dan 10 punten. Veel mensen kijken hier nog altijd van op.
Vrouwen en mannen
Hoe uitzonderlijk intelligente mannen en uitzonderlijk intelligente vrouwen hiermee omgaan is zeer verschillend. Dit komt door het algemene verschil tussen mannen en vrouwen. Een man ziet zichzelf terug in zijn eigen daden. Daar haalt hij zijn eigenwaarde vandaan. Een vrouw haalt haar persoonlijkheid uit haar sociale omgeving en haar eigenwaarde wordt bepaald door wat haar omgeving van haar vindt. De maatschappij is voornamelijk ingericht op de zienswijze van de man waardoor vooral volwassen vrouwen heel makkelijk klem komen te zitten, dus zonder een voor hen passende sociale omgeving. Er is nog veel werk te doen en acceptatie te verkrijgen.
Maatschappelijk functioneren
Hoogbegaafd heeft geen relevantie met het hoog-functioneren in de maatschappij qua inkomen of status. Net zo min als dat laagbegaafd een dergelijke relevantie heeft. Hoogbegaafden zullen altijd de uitzondering zijn en blijven en daardoor kunnen ze ook niet standaard een leidende functie vervullen in de maatschappij. En dat is ook niet gewenst. Maar het is wel beschaafd voor een maatschappij als zij hun hoogbegaafden de ruimte en mogelijkheden bieden waarin zij hun eigen weg kunnen vinden. En zo beschaafd is Nederland en België niet.
Overeenkomsten
Er circuleren vele lijstjes waar veel hoogbegaafden meer of minder aan voldoen. Maar de groep is net zo divers als de maatschappij is en dat zal wel zo blijven. Beter onderwijs zal de scherpe kanten er af kunnen halen.
Hoogbegaafden zijn te vinden in het speciaal onderwijs maar ook op de universiteit. Ze zijn te vinden in instellingen, in de groenvoorziening, bij ondernemers, bij ambtenaren, bij vrachtwagenchauffeurs, etc.. Ik ken miljonairs maar ook daklozen, allochtonen, kampbewoners, ondernemers, ambtenaren en huisvrouwen. Hoogbegaafden zijn zeer divers maar 1 ding hebben ze toch wel gemeen: ze zijn nieuwsgierig. Soms wat weggestopt, soms vergeten maar altijd om het hoekje willen kijken van wat daar gebeurt, is een eigenschap die steeds weer terug komt.
Politieke gevoeligheden
Intelligentie is een politiek gevoelig punt. En dat maakt dat het ook in de wetenschappelijke en in de universitaire wereld een gevoelig punt is. Het liefst praat men het onder de tafel en heeft men het over talent, doorzettingsvermogen, kansen krijgen en benutten, ed.. En daarom is er geen onderzoek naar passend onderwijs voor hoogbegaafden of hoe volwassen hoogbegaafden geholpen kunnen worden. Intelligentie wordt toch gezien als een vorm van voortrekkerij, afhankelijk van de genen. Zoiets als de troonsopvolging, waarom hij wel en ik niet? Wat hieraan niet klopt is dat je hoogbegaafd-zijn niet kiest en ook niet kan afwijzen. Niemand kan hoogbegaafd zijn geweest (of worden..). Wel kan iemand een koningskandidaat zijn geweest.
Wat nu als blijkt dat je uitzonderlijk intelligent ofwel hoogbegaafd bent?
Persoonlijke acceptatie is het belangrijkste en daarna een passende sociale omgeving zoeken voor jou als hoogbegaafde. Zoek soortgenoten op, ontdek wat jij met je uitzonderlijke intelligentie kunt aanvangen en vind daarna(ast) dat wat jou motiveert en wat je talent(en) is. En leef!, als uitzonderlijk intelligent persoon.
Willem Wind