Helmi van der Helm

Het onzinnigste dat wij al sinds onze geboorte aanleren is de kunst van het aanpassen. Onze trotse ouders willen niets liever dat hun kind later tenminste door de maatschappij als ‘normaal’ zal worden gezien. Tenminste, want nóg liever willen zij dat hun nazaadje zal uitblinken en de maatschappij het later als een ‘beroemdheid’ zal insluiten. Zeker, zult u denken, maar allereerst zullen die ouders het kind gelukkig willen zien, want niets gaat boven het geluk.

Voor heel even ga ik hierin mee: als kind van liefdevolle ouders die jou al het geluk gunnen, neem je alles van hen aan, omdat zij (in de ogen van een kind) autoriteit uitstralen en jouw rugzakje zullen volstoppen met allerlei goede en nuttige zaken – misschien zit er zelfs wel wat lekkers bij – opdat jij de juiste weg zult volgen. De weg naar het geluk.

De weg naar het geluk? Bestaat deze weg werkelijk of is het een wensdroom? Hoeveel mensen van boven de twintig voelen zich oprecht gelukkig? Ik vermoed een minderheid, omdat de meesten niet eens weten wat geluk voor hen betekent. Als mijn vermoeden klopt, dan hebben verreweg de meeste ouders – weliswaar goedbedoeld – hun kind(eren) het bos ingestuurd met een rugzak vol met zaken waar het kind -blijkbaar- geen zak aan heeft. Het lekkers is na een paar jaar dwalen vast verorberd en een kapmes of een survivalpakketje zat er niet in. De meeste ouders hebben gefaald. Maar ook zij zijn kinderen van de rekening…

Willen we deze vicieuze cirkel doorbreken, moeten we loskomen van de droom die Geluk heet. Een aantal filosofen heeft dit al eerder rondverteld en opgeschreven, maar helaas blijkt – optimistisch geuit – een kleine minderheid van alle ouders deze filosofische boodschap te hebben begrepen.

Het probleem is nog ernstiger. Stel dat het jouw grootste wens is om naar Ginovoja te gaan. Een land, zo hebben jouw ouders jou verteld, ongelooflijk mooi is. Bovendien zijn de Ginovojanen erg vriendelijk en leven ze daar in vrede naast en met elkaar. Eten is er in overvloed (waarom zijn jouw ouders daar dan niet gaan wonen?).
Je geeft aan dat je daar wel wilt wonen en krijgt vervolgens van de mensen die jou liefhebben allerlei raadgevingen om de reis te maken (waarom niet meteen een vliegticket naar Ginovoja?). Heel precies weten ze eigenlijk ook niet hoe je daar moet komen, sterker nog: ze erkennen dat ze er eigenlijk nog nooit geweest zijn, maar als je hun raadgevingen opvolgt, dan komt alles echt goed.
In Ginovoja moet je werken om aan de kost te komen (en die kost is natuurlijk precies dáár het lekkerst), dus wordt jou geadviseerd om te gaan studeren om zo hoog mogelijk op de maatschappelijke ladder te klimmen, opdat je jouw ticket naar Ginovoja snel kunt betalen en, eenmaal genaturaliseerd tot Ginovojaan, ook daar weer hoog op die ladder zit en het neusje van zalm voorgeschoteld kunt krijgen. Of het wangetje van de forel, want gewone, dagelijkse kost kan natuurlijk niet.

Niemand, maar dan ook niemand in jouw omgeving durft te vertellen dat Ginovoja helemaal niet bestaat! Je hele omgeving blijft volharden in een droomland waar ze nog nooit geweest zijn. Ja, ze hebben er veel over gedagdroomd, gelezen en gepraat. Met buren, tantes, vrienden en op hun werk. En iedereen zat in hetzelfde schuitje. Alleen kwam dat schuitje nooit in Ginovoja aan…

Ginovoja bestaat waarschijnlijk niet. En al zou het bestaan, dan moet je zélf onderzoeken hoe je daar kunt komen, want er is niemand op deze aarde die jou kan vertellen hoe je daarheen moet reizen.
Geluk bestaat niet, maar kun je wél creëren. Je moet zélf onderzoeken wat geluk voor jou betekent, want er is niemand anders op deze aardkloot die jou dit kan vertellen.

Dit is ernst. Ernst, omdat ons een worst blijft worden voorgehouden die we mogelijk onsmakelijk vinden, waar we allergisch voor zijn of die we domweg nooit zullen krijgen!

Terug naar het begin. Naar ouders die hun kind op de eerste plaats willen zien uitgroeien tot een gelukkig mens. En een gelukkig mens op Ginovoja zal zich de gewoontes eigen moeten maken van Ginovojanen. We leren dus te eten met mes en vork (met de hand zou soms makkelijker zijn), een handje te geven aan mensen als je ergens binnenkomt (ook al zit er een onaangenaam mens tussen), beleefd te blijven tegen ‘hooggeplaatsten’ (ook al verdienen ze een kopstoot), te studeren (ook als je liever op het land werkt), promotie te maken (voor wie en waarom?), niet in je neus te peuteren in gezelschap (waarom eigenlijk niet?), veel geld te verdienen (ook als je al voldoende hebt), ‘nuttig’ zijn voor de maatschappij, en vooral actief zijn: hard werken van negen tot vijf, het liefst tot je erbij neervalt.
Dit alles om uiteindelijk Ginovojaan te kunnen worden, inwoner te zijn van een land dat misschien niet bestaat en waar niemand de routebeschrijving van heeft.

Kan iemand mij vertellen waar Ginovoja ligt? En zoja, kunt u me dan ook garanderen dat ik daar gelukkig zal zijn? Of tenminste: of ik daar gelukkiger zal worden dan ik misschien nu al ben? Ben ik eigenlijk gelukkig? Kunt u mij dat misschien vertellen, want dan hoef ik al die goedbedoelde adviezen niet meer op te volgen en kan ik eindelijk eens iemand op zijn bek slaan of tenminste stoppen me als loonslaaf voor een takkewerkgever uit te sloven om die verfoeide, welverdiende promotie in ontvangst te kunnen nemen.

Wat is het verschil tussen een ‘goed’ boek lezen en televisie kijken, aangenomen dat beide tijdsverdrijven (want dat zijn het) als aangenaam ervaren worden?

Wat is het verschil tussen studeren en op het land werken als beide tijdsverdrijven kunnen leiden tot een gelukkig leven?

Vertel me het verschil tussen mijmeren en actief zijn, aangenomen dat het eerste tijdsverdrijf door de mijmeraar (de ‘nietsnut’) en het tweede door de actieveling als prettig wordt ervaren?

Als u de verschillen kunt geven, dan berust elke aangename invulling van onze tijd (en dus van ons leven) blijkbaar niet op het Grote Geluk, maar op iets heel anders.

Dit anders is belangrijk om te weten. Waar berust het op? Wat is de bedoeling van dit leven eigenlijk? Als een goed boek lezen beter is dan TV kijken, dan zou het met wijsheid (of kennis) te maken kunnen hebben, maar tegelijkertijd zou dat inhouden, dat je van televisiekijken niet wijzer wordt en dat wijsheid of kennis noodzakelijk is om… om wat? Om gelukkiger te worden? Maar wat als juist een goed boek lezen mij ongelukkig maakt en televisiekijken mij aangenaam bezighoudt?

Als actief zijn beter is dan mijmeren of nietsdoen, dan impliceert dat mogelijk dat inspanning als iets positiefs wordt gezien en nietsdoen als negatief. Positief voor wie of wat precies? Voor anderen? Voor jezelf? Voor de maatschappij? Wordt activiteit als maatschappelijk betrokken gezien en passiviteit als maatschappelijk afgewezen? Als ik actief aan het skeeleren ben, dan ben ik maatschappelijker betrokken dan als ik mijmer over het leven zelf (waar de maatschappij een deel van is)?
Moet mijn (in)activiteit nuttig zijn? Nuttig voor wie? Voor de maatschappij of voor mezelf?

Uiteindelijk willen we toch allemaal Ginovojaan worden? Misschien is de mijmeraar over het Ginovojaanse leven de wijste van alle mensen! Of degene die het land bewerkt, want hij hoeft helemaal niet naar Ginovoja en voelt zich elke dag bevoorrecht, omdat Ginovoja hem niets meer te bieden heeft dan hij nu al heeft. Of degene die TV kijkt, want hij voelt zich al jaren ereburger van Ginovoja. Of degene die een goed boek leest, want hij weet als geen ander dat Ginovoja niet bestaat… Oeps!… en hij leest goede boeken om dit besef te verlichten.

Wij allen zijn kind geweest en het kind in ons is nog springlevend. Weliswaar geboeid en beschadigd, maar nog steeds springlevend. Of je nu politicus, productiekracht, gevierd zanger of vertegenwoordiger bent, je bent te allen tijde kind geweest en hebt hoogstwaarschijnlijk ook een rugzak met waardeloze spullen meegekregen. Sommigen weten dat, maar volharden in hun toneelspel (bij gebrek aan lef of gehinderd door angst en onzekerheden) en blijven de rugzakken van hun nazaten klakkeloos vullen met shitbagage. Gelijk aan de onnozelen onder ons (zij die niet beter weten).
Een minderheid weet gelukkkig beter en reist regelmatig richting Ginovoja…

Het is de hoogste tijd om het eigenwijze kind in ere te herstellen. Haal het uit de kast, knuffel het warm en geef het zijn ruimte en vrijheid terug. Ginovoja is een geweldig avontuur, een ontdekkingstocht zonder eindbestemming.

Geluk is de unieke beleving van het eigenwijze kind dat de reis naar Ginovoja telkens durft te maken.

©Helmi van der Helm

Ook te lezen op haar website: www.vriendeling.nl

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *