De 9-jarige doorlopende leerlijn

We weten allemaal wel dat de problemen met vooral hoogbegaafde leerlingen beginnen met opmerkingen als “ik verveel me zo” en “het is zo saai”. En we weten allemaal wel dat een hoogbegaafd kind makkelijk in 9 jaar de leerstof van het VWO onder de knie kan krijgen met het juiste aanbod van die leerstof. Daarnaast hebben ze dan nog voldoende tijd en energie om zichzelf te ontwikkelen, zaken uit te proberen en daardoor zichzelf goed te leren kennen. De snellere verwerking van de leerstof is hierin erg belangrijk.

Of ze tijd hebben voor zo’n korte opleiding bedenk dan dat momenteel erg veel tijd gevuld wordt door verbreden, verdiepen, vreemde taal leren, schaken en allerlei andere activiteiten om ze toch maar bezig te houden. Hoogbegaafde leerlingen hebben dus veel minder tijd nodig om de leerstof onder de knie te krijgen. Gemiddeld schat ik in dat de helft van de tijd over is in het regulier onderwijs voor hoogbegaafde leerlingen.

Qua de sociaal-emotionele ontwikkeling is het goed om hier te melden dat hoogbegaafde leerlingen al snel het zandbakgedrag en ander kinderlijk gedrag ontgroeien. Hun sociale ontwikkeling raakt bekneld en komen ze in een spagaat van aanpassen en dat eigenlijk  niet willen en/of kunnen. Velen uiten dit met het creëren van een schoolstandje. Die thuis en in de vakanties dan gecompenseerd moet worden. Omdat ze toch in die omgeving moeten blijven functioneren reageren ze allemaal wel anders, vaak negatief maar de oorzaak is hetzelfde. Ze ontgroeien hun omgeving en dat breekt ze op. Dit heeft ook een groot effect op hun emotionele ontwikkeling want wie doet nu raar? Ik of hun? En betekent dat dat ik gek ben of dom? Hun zelfbeeld kan zich niet goed ontwikkelen omdat je daarvoor in een passende omgeving moet functioneren met rolmodellen en kansen om te oefenen of iets bij joupast. In een 14-jarige leerlijn komen hoogbegaafde leerlingen niet ver met hun sociaal-emotionele ontwikkeling.

Nu loop ik al meer dan 20 jaar mee en steeds merk ik dat scholen eigenlijk ook niets te bieden hebben want al het onderwijs is gericht op de 14-jarige doorlopende leerlijn. 8 jaar PO en 6 jaar VO. Een school kan dan nog een leerling iets laten versnellen maar dan houdt die route op. School kan ook verbreden en verdiepen maar vaak is dat voor een enkele leerling waardoor het veel werk en tijd kost waarbij de opbrengst onduidelijk is. Want de leerling moet nog steeds eenzelfde werk doen als de andere leerlingen wat saai en traag is voor een snelle denker. Eigenlijk is elke school hierin handelingsverlegen want wat kun je toch doen met een leerling die zich zo verveelt en alles saai vindt? En hierdoor zich steeds moeizamer ontwikkelten niet-wenselijk gedrag gaat vertonen. Dat kan variëren van zich helemaal terugtrekken en niet meer enthousiast te krijgen is tot aan druk of irritant gedrag dat weer leidt tot groepsirritatie en een leerkracht die meer bezig is met dat ene kind dan met alle andere leerlingen.

Het lijkt me dat dit anders kan. Geef scholen en leerkrachten tools in handen om adequaat om te gaan met snelle leerlingen. Een krachtige tool is dan een snellere leerlijn te gaan aanbieden naast de huidige en enigste leerlijn. Daarbij is met een extra doorlopende leerlijn goed mogelijk om jaarlijks te bekijken of een overstap naar de andere leerlijn, in overleg met ouders en leerling, niet beter is voor de leerling. Zo zijn scholen niet meer handelingsverlegen want er is een goed alternatief en dat biedt mogelijkheden voor de leerling en de school.

Een snellere leerlijn is makkelijk te implementeren. Een doorlopende leerlijn van 5 jaar voor het PO is makkelijk te ontwikkelen en in te voeren door scholen. Elk schoolbestuur moet dan minstens op 1 locatie deze leerlijn aan gaan bieden zodat voldoende leerlingen die hier nood aan hebben, kunnen worden geplaatst. Uit het verzorgingsgebied van een schoolbestuur moeten er dan minimaal 2,5% van alle kinderen hiervan gebruik gaan maken.

Hetzelfde geldt voor het VO. Een doorlopende leerlijn van 4 jaar op VWO-niveau is makkelijk te ontwikkelen en in te voeren. Elke VO-school wordt verplicht dit aan te bieden aan haar leerlingen. Ook hier kunnen leerlingen weer makkelijk overstappen op de andere leerlijn indien nodig en in overleg met de ouders en de leerling. En ook hier moet je rekening houden met een deelname van meer dan 2,5% van de leerlingen.

De Hogescholen en de Universiteiten dienen een extra opdracht te krijgen. Want zij krijgen per jaar samen meer dan 4000 studenten van jonge leeftijd voor de kiezen. Deze opleidingen kunnen een dergelijke groep goed begeleiden, hen prima onderwijs bieden en het liefst met een verkort programma laten afstuderen in de door de leerlingen gewenste richtingen. Hiervoor dienen de Hogescholen en de Universiteiten de opdracht krijgen van het ministerie en het hiervoor benodigde budget krijgen. Nu is hun opdracht beperkt tot het toelaten en begeleiden van zoveel mogelijk studenten en speelt intelligentie geen rol van betekenis.

Eenmaal iedereen gewend is aan deze manier van werken en dus ruimte geven aan snelle leerlingen, zie ik geen nadelen om dit niet te doen. De implementatie is vrij simpel want alles ligt in lijn met hoe alle nu gebeurt. De voordelen zijn wel duidelijk als je alleen maar kijkt naar de vele hoogbegaafde thuiszitters, de vele vele coaches die blijkbaar nu nodig zijn om een hoogbegaafd kind door school heen te loodsen en naar de vele hoogbegaafde uitvallers en hoogbegaafde leerlingen die met erg veel moeite, steun en stress hun MAVO-diploma bemachtigen. En dan hebben we het nog steeds over uitzonderlijk intelligentie kinderen. Nog een voordeel zijn de verminderde kosten qua hulp, qua onderwijstijd, qua jeugdhulp en qua latere GGZ-hulp. En een voordeel zie ik in verminderde kosten in bijstandsuitkeringen en verhoogde inkomsten voor de Overheid omdat goed opgeleide hoogbegaafde volwassenen een baan/werk hebben met een hoog inkomen. Nog een voordeel is dat veel meer hoogbegaafden, jong en oud, wat gelukkiger zullen zijn, wat meer levensgeluk zullen ervaren.

Ik heb lang nagedacht over eventuele nadelen en het enige dat ik kan bedenken is dat andere leerlingen maar vooral ouders jaloers kunnen zijn. Dat zou jammer zijn want ieder mens telt toch even hard mee? Hun kinderen maar ook onze hoogbegaafde kinderen. Of moeten we die opofferen omdat het anders zo zielig is voor de anderen. Dan kun je jezelf afvragen of je niet iets teveel empathisch vermogen hebt betoond.

Het lijkt mij een goed en haalbaar plan met veel voordelen en eigenlijk geen nadelen. Dus ik hoor graag van jou wat jij ziet als na- en voordelen van dit plan. En mocht je denken dat dit onhaalbaar is en blijft, roep ik in herinnering dat je zo ook dacht over het trouwen van 2 mannen of 2 vrouwen met elkaar. In mijn jeugd en later in tijd, was dat een belachelijk idee en nu is het gewoon.

Als wij dit willen, komt het er. Want ook wij zijn de maatschappij en die vormen we samen naar de toekomst toe.

Ik hoor graag van je,

Hartelijke groet, Willem Wind.

6 gedachten aan “De 9-jarige doorlopende leerlijn”

  1. Naar mijn gevoel dient men vooreerst in overweging te nemen of het maatschappelijk belangrijk is leerlingen te rangschikken op basis van een door volwassenen bedacht begaafdheidscriterium. Het individueel cognitief vermogen van een kind heeft immers op zichzelf een automatische probleemstelling tot gevolg voor de leerstofcyclus en de ervaringswereld.
    Al te dikwijls wordt volgens mij de nadruk gelegd op prestaties, waarbij de eigen verbeeldingskracht wordt samengeperst tot een dwangbuis voor het behalen van optimale resultaten. Men laat kinderen te weinig gelegenheid zichzelf te zijn en stuwt ze met een rotvaart naar de zakelijke wereld der volwassenen.
    Het is dan ook mijn overtuiging dat het onderwijs niet mag fungeren als economisch ondersteuningsplatform met geforceerde beroepskeuze en egocentrische inkomensverwerving, maar in hoofdzaak moet bijdragen tot een eindtermen gerelateerde algemene ontwikkeling die elkeen de mogelijkheid geeft een verantwoorde keuze te maken inzake beroepsopleidingen op elk niveau en toegang verleent tot een behoorlijk bestaan in een vredelievende multiculturele respectvolle evenwichtige pretentieloze samenleving met een betere invulling van maatschappelijk dienstbetoon, waarbij spreiding van kennis en ervaring een sociaal karakter verwerft dat toelaat een meer humane harmonische levensstijl te ontplooien die aandacht heeft voor de natuur en het welzijn van iedereen.
    Het leerspectrum van elk kind dient dus zoveel mogelijk in gelijke mate te worden afgestemd op individueel talentgerichte ontwikkeling met aandacht voor persoonlijke competenties, communicatieve en lichamelijke vaardigheden en wellevendheid, waarbij de noodzaak tot tijdsbegrenzing een flexibel karakter verwerft en doorlopende leerlijnen naar de prullenbak worden verwezen.
    Ik beschouw het tot slot nog als mijn opdracht het hardnekkige misverstand dat hoogbegaafdheid en kinderlijk gedrag invers zijn, voor eeuwig en altijd definitief te verwijzen naar de vergeetput. Doorheen de levensloop een kind blijven is immers niet alleen een enorme verrijking maar eigenlijk een waar godsgeschenk, waarbij de hooggeprezen volwassenheid totaal verbleekt !!

  2. Ik las in de tekst de volgende passage:
    Ik heb lang nagedacht over eventuele nadelen en het enige dat ik kan bedenken is dat andere leerlingen maar vooral ouders jaloers kunnen zijn. Dat zou jammer zijn want ieder mens telt toch even hard mee? Hun kinderen maar ook onze hoogbegaafde kinderen. Of moeten we die opofferen omdat het anders zo zielig is voor de anderen. Dan kun je jezelf afvragen of je niet iets teveel empathisch vermogen hebt betoond

    Deze passage verbaasde mij enorm. Ik ben zelf hoogbegaafd volgens de definitie, werkzaam bij een universiteit, en vind het een bijzonder slecht idee om op deze manier te differentiëren. Begaafdheid staat niet synoniem voor talent. Ik kan me dan ook niet vinden in de wijze waarop op basis van IQ verbijzonderd zou moeten worden op de hier geschetste manier. Er bestaan ook geen versnelde opleidingen voor mensen met andere talenten. Waarom dan wel een lijn voor mensen met een hoger IQ? Tuurlijk, de ontwikkeling van het kind is anders op allerlei gebieden waaronder sociaal-emotioneel. Maar dat geldt ook voor kinderen met andere talenten. Ik ben van mening dat we ieder kind het beste kunnen voorbereiden op goed burgerschap juist door ze bloot te stellen aan deze diversiteit van talenten. Het is goed dat kinderen leren herkennen dat talent iets divers is en dat zijn/haar talent voor het een niet betekent dat hij/zij overal talent voor heeft. Dit staat sociale/emotionele ontwikkeling dan ook niet in de weg, het IS (een essentieel onderdeel van) de sociale/emotionele ontwikkeling.

    De door de auteur hierboven geschreven tekst maakt mij dan ook bijzonder verdrietig en toont m.i. juist een gebrek aan empathisch vermogen. Het is een oproep tot verbijzondering van een specifiek talent zonder oog voor de vele andere talenten die niet met dezelfde meetbaarheid vast te stellen zijn als het IQ.

    1. Volledig met FG eens, De stoomcursus die hij voorstelt gaat alleen maar tot meer verdriet leiden.
      Het is teveel een probleem zien en daarbij een oplossing forceren.

      Los daarvan kijg ik altijd wat jeuk van zelfbenoemde hoogbegaafdheidexperts.
      Zo las ik op LinkedIn recentelijk een reeks reacties van zelfbenoemde hoogbegaafden op een artikel over hb waarbij de auteur voor van alles werd uitgemaakt.
      De hoofdmoot ging over het vermeende gebrek aan de kant van de auteur om begrijpelijk te schrijven. Gelukkig was er tenminste 1 reactie van iemand die in 2 zinnen haarfijn uit kon leggen wat de auteur bedoelde.

    2. Hoogbegaafdheid heeft niets maar dan ook helemaal niets met talent te maken. Dit idee heeft ook niets met talent of talentontwikkeling te maken.
      Het gaat om de existentiële behoefte van hoogbegaafden om hun hersens optimaal te gebruiken. Als ze gekort worden, zoals nu veelal gebeurt in deze behoefte, komen ze niet tot ontwikkeling.

    3. Ik kan me nauwelijks voorstellen dat het stimuleren van onderwijsresultaat bij een individuele leerling is gebaat bij een overmatige aandacht voor de tere zieltjes van anderen. Kinderen volgen onderwijs voor zichzelf, voor hun eigen ontwikkeling. Niet voor de ontwikkeling van een ander. Het is volstrekt logisch dat het bereiken van cognitieve doelstellingen het best wordt bereikt met een onderwijsprogramma dat past bij de cognitieve kracht van een kind. Laten we wel even het doel van het onderwijs in het oog houden: het aanleren van vaardigheden en aanbrengen van kennis tot een bepaald niveau van ‘geletterdheid’. Al het andere is een bijverschijnsel. En ‘jaloezie’ is al helemaal een argument dat geen enkele didactische relatie heeft.
      Blootstellen aan diversiteit kan nooit kwaad maar gebeurt toch vooral buiten school want daar brengt een kind de meeste tijd door. Sociaal-emotionele ontwikkeling werkt alleen goed als iemand zich comfortabel kan verhouden tot de omgeving. Als er sprake is van grote verschillen in cognitieve vermogens, is die comfortabele verhouding er niet. We verwachten van verstandelijk gehandicapten toch ook niet dat die naar een reguliere school gaan, omdat de diversiteit zo goed is voor hun sociaal-emotionele ontwikkeling?

  3. Het enige probleem is het rechtvaardigheidsgevoel dat bij veel hoogbegaafden speelt. Om ergens te geraken in het leven, werk, school, om het even wat, moet je vaak een “hielenlikker” worden. Dat is helaas gewoon menselijk.
    Ik zei tegen mijn psychiater dat hij mij mocht testen, op voorwaarde dat hij dit niet zou registreren, net omdat ik geen hielenlikker kan zijn, en overal uit de boot val omdat het ofwel “te saai” is, ofwel van jou verwacht wordt dat je een “bazenneuker” wordt. De manipulatie en corruptie in de huidige maatschappij is in mijn ogen een veel groter probleem dan het gebrek aan leermogelijkheden. Al neemt dat niet weg dat het andere ook een reëel probleem blijft.

    Mensen hebben nu eenmaal een ego, en als dat gekwetst is geweest, ontstaat er
    soms manipulatie en corruptie. Een zeer delicate questie.
    Ik heb geen diploma’s, en voel mij niet thuis in het systeem, een meer aangepaste leerlijn zou mij hierbij niet hebben geholpen, als er geen rekening wordt gehouden met het machtsmisbruik van mensen die macht hebben. Wat kortom gewoon menselijk is helaas.

    Moest je daar dus nog iets op vinden, dan zou het helemaal af zijn. Een test om aan te tonen hoe corrupt je bent en die al de machtshebbers laten afleggen?

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *