Wie is hoogbegaafd?

De laatste tijd, waarschijnlijk vanwege de vakantie, lees ik steeds meer rare berichten over wie wel en wie niet hoogbegaafd zou zijn. Dat een intelligentietest niet zozeer intelligentie test en zo meer van die rariteiten. Voor mij een mooie aanleiding om een column te schrijven over dit rare fenomeen dat telkens weer opduikt en ook zelfs gewaardeerd wordt door sommigen.

Hoogbegaafd is net als laagbegaafd, een term die voortkomt uit de ontwikkeling van de intelligentietest. Het simpelste is dus om iedereen die het past, het label ‘hoogbegaafd’ mee te geven. Wil je weten wat hoogbegaafd-zijn is dan kijk je naar de groep met dat label en je weet wat hoogbegaafd-zijn is.

Zo simpel is het niet. De doelgroep houdt niet van simpel maar van nadenken en dan kun je alle kanten op. Je kunt ook redeneren van een eigen idee wat een hoogbegaafde zou moeten zijn. Vaak is dat dan wel een verbeterde versie van wie jezelf denkt te zijn. En vooruit, soms wordt de partner en/of kinderen er ook in betrokken. En dan kun je zeggen wie wel en wie niet hoogbegaafd is. Men moet dan wel jouw oordeel accepteren.

De wetenschap wil altijd vooruitgang boeken. Zaken ontdekken en dingen in een ander licht bekijken. En bij hoogbegaafdheid en IQ wordt dat door velen zeer gewaardeerd en gedaan en zelfs de basis wordt bediscussieerd. Het is een emotioneel en gevoelig onderwerp en daar hoort geen simpelheid bij. Op dit gebied is het wetenschap in het kwadraat qua vraagtekens zetten bij alle onderdelen en de basis van het onderwerp. En dan kom je al doordenkend uit(even wat grote stappen genomen) op de constatering dat iemand pas hoogbegaafd is als die persoon een zeer uitzonderlijke prestatie neerzet. (4 studies doen en een onderzoek leiden) En dan is die persoon alleen in die periode hoogbegaafd tenzij hij/zij de voorgaande prestatie aan het verbeteren is. Zo wordt de groep hoogbegaafden wel erg klein en overzichtelijk. Dan kun je het woord ook afschaffen, wel zo makkelijk.

Toen ik net lid van Mensa was, ging ik veel naar borrels en bijeenkomsten. Erg leuk en verwarrend om steeds je spiegelbeeld tegen te komen, iets wat ik privé nooit eerder zo ervaren had. Voor Mensa had ik geen benul van IQ of hoogbegaafdheid of dat dat te bezien viel als een groep die opvalt door een uitzonderlijk hoog IQ en ‘anders’ zijn. In die tijd wilde ik alles weten over hoogbegaafdheid. Wat is het, wie zijn het, hoe zijn ze, alle vragen van de regenboog kwamen aan de orde. Maar ik voelde wel aan dat ik op een kruising was en dat ik moest kiezen welke route mij bracht waar ik wezen wilde: snappen wat een hoogbegaafde is. Dat kruispunt was de keuze of dat ík in eerste instantie bepaalde wie hoogbegaafd genoemd mag worden of dat ik naar de groep moest kijken zonder (voor)oordeel, zonder eigen inbreng en dat de groep zou aangeven wie hoogbegaafd is.

Als iemand met een wetenschappelijke insteek, iets wat veel hoogbegaafden hebben, besloot ik de groep te bestuderen. Iets wat ik bij alles al wel deed, ik ben een toeschouwer, een observator, iemand die tijdens het observeren zo klein mogelijk is omdat anders de observatie vertekend wordt door de observator.

Ik begon met een grof plaatje en vooral in het begin moest ik dat plaatje uitbreiden en verfijnen en nu nog wel, af en toe. Dan kom ik een hoogbegaafde tegen die niet in mijn plaatje past en dan ben ik geïntrigeerd in die persoon.

De vraag was ‘Wie is hoogbegaafd?’. De meest eerlijke manier en het meest tegemoetkomend aan de menselijke diversiteit is dit antwoord: iedereen die voldoende hoog scoort op een intelligentietest. Wil je weten wie en wat hoogbegaafden zijn, bestudeer dan die groep met een open mind. En maak het een gespreksonderwerp!

Elk ander antwoord vind ik meestal ‘leuk gevonden en bedacht’ maar ook schadelijk voor de doelgroep. Kunnen we eens gaan bouwen aan kennis en begrip zonder steeds weer de basis, wie is hoogbegaafd, in twijfel te trekken? Of zijn we daarvoor nog niet dapper genoeg.

8 gedachten aan “Wie is hoogbegaafd?”

  1. Ik mis ook de relevantie.

    Verder betwist ook ik de term HB; welke condities? Voor mij is HB een combinatie van zeer hoog IQ en soort meerbegaafdheid. Ook sociaal inzicht, besef en gedragingen vallen hieronder, empathisch gedrag. Zo niet dan ben je een Asperger bv maar geen HB´er. Ik zie nog erg veel autistische trekken onder de zgn HB´ers die zich niet graag wensen te benoemen als autisten.
    Ik sprak een x een kennis over mijn bevindingen met mijn HB. Hij, die zeer dichtbij HB-cafe- met accent- woont en HB´ers regelmatig tegenkomt in de pauze buiten of op weg naar huis, viel vooral hun arrogantie op, hun kilheid, het afgesloten zijn. Juist het amicale, gezellige was hij gewend in soortgelijke situaties en miste hij.
    Verder herken ik, op Hans´ kritische opmerkingen ingaand, dat de groep HB´ ers zich idd nauwelijks durft te profileren, opkomend voor rechten. Elitair wordt men idd al snel gezien, bevoorrecht, en wat te klagen in die positie? Niet wetend dat zich daar zeker ook problemen voordoen welke juist niet dan wel onvoldoende erkend worden en men eena chterstand in rechten heeft! Politiek? Er zitten best wat linkse mensen tussen die groep..Of die groep profileert zich zeer. Ik merk juist dat je bij veel HB ´ers niet islamkritisch mag zijn aangezien de groep zich snel wil distantieren- trema- van de heer Wilders en aanverwanten zonder de juiste gedachten erachter te analyseren. ¨PVV´ers…altijd domme tokkies en gewoon volk, zeker niet intelligent¨” Men wenst dus op geen enkele wijze geassocieerd te worden met de gewone man, ook al zijn dit de kanaries in de mijn.
    Weer elitair gedrag welke voor mij in deze ook niet synoniem staat aan empathisch gedrag en voortschrijdend inzicht. Wsch is de groep HB´ ers politiek weinig dan wel minder geengageerd- met trema- omdat groepen gerelateerd aan HB samen gaan werken met maatschappelijke organisaties, werkgevers, MKB, UWV, GGZ, en dat zijn vnl. linkse tot extreem-linkse organisaties waar artikel 1 niet erkend wordt. Levensbeschouwing niet gelijk staat aan religie. Tenminste….als dit hen onwelgevallig is. Men werkt dus samen met discriminerende partijen.
    D´66…vreselijk ondemocratische partij, zeer linkse partij met teveel schandalen.

    Verder mooie bijdrage, Hans.

  2. Hallo Willem,. ik heb je tekst een paar keer gelezen om te zoeken waar je nu eigenlijk een pleidooi voor houdt. Aanscherping van de waarde van een IQ test of juist niet? Aanscherping van de waarde van eigen observatie en beoordeling of juist niet? Plaatsing van jezelf door identificatie/spiegeling van je eigen proces van herkenning van hoogbegaafdheid in anderen of juist niet? Je raakt het allemaal aan, maar onderaan de streep herken ik geen rode draad. Wellicht kun je de essentie van je betoog nog eens herhalen?

    1. Hallo Hans, bedankt voor je vraag. Ik denk dat er geen essentie in zit omdat het bedoeld is als stimulans, om de discussie gaande te houden, om samen eens tot een meer eensluidend oordeel te komen en die te verdedigen in de publieke ruimte.
      Ik zie dat beleidsmakers en bv. journalisten gebruik maken van deze gemaakte verwarring om de hoogbegaafdengroep in een negatief daglicht te stellen en om die doelgroep niet serieus te nemen in hun problemen. De doelgroep verwatert in diverse subgroepen en dat is voldoende voor de ‘verdeel en heers-mentaliteit’ die de overheid en de beleidsmakers(bv besturen van scholen) om deze doelgroep te kunnen blijven negeren. ‘Ze weten het zelf nog niet eens wat ze zijn en wat ze willen’ en ‘Als zij er samen uitkomen, zien we wel of en wat we er mee moeten’.

    2. Eens, maar toch wel wat een-kip-of-het-ei discussie. Ook hier is weer de vraag waar het dichtsbijzijnde aangrijpingspunt ligt om de zaak in beweging te zetten. Wanneer we in de rij moeten gaan staan bij de overheid, dan kunnen we lang wachten voordat we aan de beurt zijn. Zeker wanneer de term “hoogbegaafd” gaat vallen, dan heb je bijna “teveel talent”, hoe kan dat een probleem zijn. Zowel politiek links als rechts zoekt de aandachtsgroepen in een andere hoek. Wellicht zitten we bij een club als D66 (want een onderwijsagenda) nog relatief het beste, maar ook die heb ik nog nooit iets over hoogbegaafdheid horen zeggen.

      Nee, ik denk dat we ons als HB groep beter moeten profileren. Er komen kansen: zie ik hoe er tegenwoordig in het onderwijs al veel meer gedaan wordt om HB zo vroeg mogelijk te herkennen en te begeleiden, dan ziet dat er beter uit dan toen jij en ik (ben van midden jaren ’60) naar school gingen. Meer dan een klas overslaan en met een goede cijferlijst je VWO of gymnasium doen was al prima in die tijd.
      Voor volwassenen zou het een goede stap zijn wanneer de HB werknemer meer in de etalage zou komen, zodat een gerichtere match tussen gevraagde en aanwezige capaciteiten zou kunnen ontstaan. En: groepen HB-er die in teamverband aan de slag kunnen, dat zou wat zijn.
      Het is mij niet helemaal duidelijk wat bv Mensa op dit terrein doet, weet jij dit misschien?

    3. Het blijft lastig om ergens een begin aan te krijgen. Het lijkt vaak op een rol plakband waar je het begin maar niet van te pakken krijgt.
      Ik ben eens bij D66 geweest en bij het woord leunde hij al direct achterover en liet me praten. Dat liep op niets uit, dus.
      En Mensa doet wel wat met bv het uitlenen van een denkgroep maar ik vind dat wat knullig en verontschuldigend gedaan. Je proeft de schaamte als je daar je oor te luisteren legt. En verder is Mensa a-politiek, heeft geen mening en dankzij een aantal leden zijn ze daar zeer fel mee bezig, met niets doen. Het is een gezelligheidsclub.
      Trouwens is het niet veel beter gesteld met Pharos, Hint, Choochem, Koepel Hoogbegaafdheid, Facta, CBO, etc…

    4. Hmm…wat zou de reden kunnen zijn dat hoogbegaafden zich schijnbaar zo moeilijk laten organiseren en profileren als belangengroep *tussen* andere groepen in de samenleving? “Anders zijn” op zich kan de reden niet zijn, dat is voor veel belangengroepen de ontstaansreden. Maar ik bemerk een element van “navelstaren” (zeker als de naam Mensa valt), naast kleine(re) initiatieven t.a.v. coaching etc. Voorlichting is er ook, bv door het IHBV, maar de echte stevige vuist op tafel lijkt te ontbreken. We hebben als groep al een zweem van elitair gedrag om ons heen (al is het onbedoeld), dat helpt niet. Dus wat zou de reden kunnen zijn dat we ons zo moeizaam laten organiseren? En is het eigenlijk wel de wens om dat in breder verband te doen (wat niet te hopen is, maar wellicht een terechte vraag), of zijn we liever een los verband van geest- en zielsverwanten?

  3. wat een nikszeggend stukje. Net zoals alle andere stukjes over dit onderwerp worden de harde cijfers magisch omschreven en niet benoemd.

    1. Prachtig omschreven Alexandra. Ik ben het wel met je eens. Ik denk dat men moet kijken naar talenten en niet naar op papier vastgestelde IQ`s.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *