Vervolg op vraag 47. “Hoogbegaafdheid” is vooralsnog een fragiel concept. Hoogbegaafdheid is niet synoniem voor alleskunner of allesweter. Intelligentie is niet statisch, en het feit dat de meerderheid van de bevolking niet hoogbegaafd is wil niet zeggen dat zij stil staan in hun ontwikkeling. Mensen die 15 jaar ervaring hebben als gynaecoloog, columnist, weg- en waterbouwkundige of bijvoorbeeld schoonheidsspecialiste hebben vele malen meer kennis en kunde op die gebieden dan mensen die die ervaring niet hebben maar wel toevallig hoogbegaafd zijn. Als ik een operatie moet ondergaan wil ik een opgeleide chirurg die zich heeft bewezen in zijn vakgebied - niet een willekeurige hoogbegaafde met 'potentiële capaciteit'. En natuurlijk is het niet verwonderlijk dat een columnist met 15 jaar ervaring in kortere tijd en met scherpere bewoordingen een betoog kan schrijven dan iemand die die ervaring niet heeft, ongeacht of die persoon hoogbegaafd is of niet. Potentiële capaciteit is uiteindelijk ook maar beperkt. Tegen deze achtergrond het volgende interessant stuk uit een boek geschreven door Daniel Tammet: "Omdat Mensa elitair zou zijn en zich te veel zou concentreren op puzzelen en spellen, krijgt de organisatie veel kritiek van de kant van mensen die liever zouden zien dat het een platform voor intelligente debatten en discussies was. Zelfs een van de grondleggers, Lancelot Ware, merkte bij het 50 jarige jubileum bezorgd op: 'Ik ben vaak diep teleurgesteld dat er zoveel leden zijn die al hun tijd steken in het oplossen van puzzels'." Ik vind het een interessante uitspraak. Want inderdaad, een organisatie zoals bijvoorbeeld Mensa associeer ik persoonlijk ook niet met een 'denktank'. Ondanks het feit dat de vereniging uitsluitend bestaat uit mensen met aangetoond de hoogste IQ scores ter wereld, weet zo’n organisatie zich niet te profileren als gerenommeerde internationale denktank. Dat verbaast mij. Waarom hebben hoogbegaafdheid organisaties (internationaal!) niet dezelfde status als bijvoorbeeld Clingendael, Chatham House, Transnational Institute of bijvoorbeeld een AEI weten te verwerven…? Moeten we dan toch tot de conclusie komen dat dit is wat je kunt verwachten wanneer mensen met de hoogste IQs zich gaan organiseren: een spelletjesvereniging? Is de lobby voor hoogbegaafden dan in feite niet een lobby voor een spelletjesvereniging?
Antwoord:
Ik zal dit beschouwen als een nieuwe vraag. Discussies zijn mogelijk op de facebookgroep.
Water vindt altijd het laagste punt. Zo ook in groepen. Bij Mensa is dat laagste punt spelletjes spelen omdat andere zaken niet goed aanvoelen of niet lukken. Maar het kan anders!
Wat ik vaak zeg is dat hoogbegaafden ‘anders’ zijn. Je pikt ze er vrij makkelijk uit en ook de omgeving zal een hoogbegaafde altijd als ‘iets anders’ tot ‘ontzettend anders’ kwalificeren. Zonder het label bekend te maken is het al snel: ‘die denkt teveel na’ tot ‘Die weet echt niet hoe de wereld functioneert’. En hoogbegaafden zien zichzelf graag als ‘gewoon en normaal’, sommigen gaan daar prat op. Ik betwijfel dan altijd of diens omgeving dat ook zo vindt. 🙂
Binnen Mensa en veel soortgelijke groepen zie je dat ze elkaar zien als normale mensen. Niet als ‘anders’. En dan gaat de communicatie problemen geven want die ander denkt echt wel snel en complex, net als jij. Ik zet altijd even een knop om en bedenk me dat die ander meer denkt dan dat die communiceert, kan communiceren. Dus probeer ik met die ander mee te denken en te zien wat in diens hoofd gebeurt en niet zozeer wat diegene communiceert alhoewel dat wel een basis is voor de rest. Wat ik bewust vermijd zijn aannames die mij in de ander zijn hoofd plaatsen. Dat is even oefenen.
Je moet dus soms lang luisteren, meedenken met de ander zijn/haar redenaties en vaak beelden om optimaal te kunnen communiceren met een hoogbegaafde. Oefening baart kunst! De eerste keren was het voor mij erg lastig want er komt dan veel op je af. Nu kan ik filteren en blijkens de reacties kan ik dat aardig goed.
Dat elkaar als ‘normaal’ zien, wat de problemen veroorzaken, komt voort uit 2 factoren. De eerste factor is dat we niet opgroeien met elkaar. We groeien op met veelal ‘normale’ mensen op school, vereniging en thuis. We zijn het grosso modo niet gewend om een andere hoogbegaafde als ‘anders’ te zien noch daarmee te communiceren. We hebben het nooit geleerd. De tweede factor is het bestaan van het vooroordeel over hoogbegaafden als alleswetend en alleskunnend.(of in andere bewoordingen hetzelfde) Dat vooroordeel klopt niet. Maar dat vooroordeel zit wel in ons achterhoofd te zeuren, het wordt keer op keer bevestigd door velen. Met ons IQ moeten we toch de wereld kunnen redden of tenminste een denktank laten functioneren, met mijn IQ moet ik toch dit of dat kunnen doen? Waarom kan ik die studie niet afmaken of er uberhaupt aan beginnen? Mijn IQ is toch hoog genoeg? Helaas zit daar ons ‘anders-zijn’ niet in alhoewel dat wel de basis is voor het bestaan van onze groep. We zijn ‘anders’ vanwege ons snelle en complexe denken. (de kwaliteit hiervan is een ander topic) En de daaruit voortvloeiende effecten. Dat beeld moet in ons achterhoofd zitten en niet het beeld van ‘supermens’.
De oplossing is simpel. Maak het onderwijs zo dat hoogbegaafde leerlingen kunnen oefenen met elkaar op dagelijkse basis zonder verlies aan communicatie en omgang met andere mensen. Dit kan via Open Space Onderwijs. Ten tweede is het belangrijk dat we(alle Nederlanders) weten wíe hoogbegaafd is. Niet met vermoedens maar met uit de kast komen van alle hoogbegaafden(340.000 in Nederland). Dan weten alle Nederlanders door het persoonlijke contact dat er dan ook is, dat hoogbegaafden niet zozeer méér kunnen maar wel de wereld anders zien en ervaren. Dan verdwijnt op termijn dat vooroordeel dat ons zo parten speelt en komt ook de weg vrij voor een Mensa die iets meer kan betekenen voor haar leden dan nu alleen met spelletjes. (ondanks dat blijf ik altijd lid van Mensa!)
Ter promotie van mijn kandidatuur voor het voorzitterschap van Mensa Nederland heb ik een stukje geschreven: Mijn Mensa. Hierin staat een start van uitwerking van bovenstaande.