Ik heb het een en ander gelezen over overlap/verschil adhd - hb. Wat ik niet begrijp: hb-ers krijgen veel prikkels binnen en kunnen het verwerken daarvan aan terwijl adhd-ers meer moeite hebben bij de verwerking ervan en daardoor ontstaat chaos. Spreekt het elkaar dan niet tegen dat je hb bent en adhd hebt..? Ik begrijp dat vanwege adhd neurotransmitters info versnipperd geleiden en er daarom tussen de hersencellen geen goede verbindingen zijn. Maar hb zijn is juist dat je extra snelle verbindingen hebt. Wat is jou idee hierover?
Antwoord:
Dit lijkt een simpele vraag maar dat is het niet. Hoogbegaafdheid komt voort uit een indeling van de mensheid op basis van intelligentie. Deze wordt gemeten d.m.v. het maken van puzzeltjes in een bepaalde tijd, de IQ-test. ADHD komt voort uit een indeling van de mensheid, vooral kinderen, op basis van gedrag. Optimaal gezien is een kind gehoorzaam, voert snel en goed opdrachten uit en wil leren en ontwikkelen op de aangeboden snelheid en wijze. Elk gedrag dat (sterk) afwijkt krijgt een label met bijgaande therapie en/of medicatie. En labels gaan een eigen leven leiden met eigen ‘waarheden’ en ‘feiten’.
Voor een goed inzicht moet ik terug gaan naar het begin van de industriële revolutie en het effect daarvan op het algemene mensbeeld dat toen mee veranderde in de veranderende samenleving. Die revolutie had o.a. het effect dat de samenleving veel arbeiders nodig had, die nuttig te werk konden worden gesteld in fabrieken en kantoren. Een optimale arbeider werd iemand die de werkgever aan het werk kon zetten voor vele jaren, waar hij of zij voor was opgeleid en het enige wat de werkgever van die arbeider merkte was dat het werk goed en op tijd klaar was. Voor eigenheid, zelf nadenken en andere ambities dan het werk klaar hebben, was en is geen ruimte. Deze optimale arbeider werd en wordt gezien als ‘de beste mens’. De rest moet proberen ook zo’n mens te worden.
Om zoveel mogelijk van die optimale arbeiders te krijgen keek men ook naar het onderwijs. Wat kunnen zij bijdragen aan de productie van dit soort mensen. Het onderwijs kreeg steeds meer de structuur passend bij de optimale mens en met elk kind die uit dat systeem viel moest men wat doen. Drukke kinderen kregen bv. les in discipline, goedschiks of kwaadschiks. Het onderwijs kreeg hulp van de opkomende menswetenschappen die kinderen voor hen in hokjes en vakjes stopte om met behulp van dat goede overzicht, de leerlingen te kunnen begeleiden naar ‘het optimale gedrag’ dat past bij de optimale arbeider. Diagnoses als ADHD kwamen samen met therapieën en medicatie binnen het bereik van het onderwijs. Ouders gingen hier veelal in mee om hun kind niet de boot te laten missen. Diagnoses als ADHD gaan een eigen leven leiden. Zie bv. Wikipedia.
De vraag gaat uit van bepaalde waarheden over HB en ADHD. Omdat de menswetenschappen vooral betaald kregen en gepromoot werden door de zoektocht naar meer optimale arbeiders en niet naar waarheidsvinding, kijken ze en beoordelen ze mensen op gedrag. Als het gedrag goed is, dan is het goed en vice versa.
De vraag is of de vraagstelling wel goed is. Het is een beetje appels met peren vergelijken. In mijn optiek is een ADHD-er haast noodzakelijk hoogbegaafd omdat er veel om gaat in diens hoofd. En dat kan alleen met snelle hersens. Maar het gedrag van de ADHD-er maakt hem(of soms haar) kwetsbaar in sociale zin en hij krijgt al van vroeg in de kindertijd hierover opmerkingen dan wel straf. Die respons beïnvloedt het zelfbeeld en het kind ziet en krijgt geen mogelijkheden om iets anders te proberen qua gedrag. Een rustige periode bij een ADHD-er wordt al snel gezien als problematisch. Het label maakt dan het kind.
Een ADHD-er past niet in de huidige samenleving waar rustig en kalm gedrag het meest wenselijke is. Vanuit die optiek wordt er onderzocht en geconcludeerd, vooral vanuit de idee dat er iets aan de ADHD-er scheelt. Er moet iets zijn want.. Ik zie ADHD-ers als een noodzakelijke maar ook gebruikelijke variatie die de samenleving nodig heeft om zich te ontwikkelen. Veel helden en uitzonderlijke figuren uit de geschiedenis zouden nu dit label krijgen. En nu wellicht niet toekomen aan gedrag dat op termijn de mensheid verder helpt.
Ik pleit al vele jaren voor diversiteit in onderwijs en omgevingen voor kinderen en volwassenen. Ik wil niet uitgaan van een ideaalbeeld van een mens en dat er daardoor vele anderen gedwongen worden om zich te veranderen. Labels zijn zeker handig om jezelf even te kunnen plaatsen in de samenleving evenals indelingen zoals naar IQ. Van daaruit zou je moeten kunnen functioneren in de samenleving. Zonder labels. Zodra je jezelf als label gaat zien gaat het mis.
Over de neuro-transmitters en de werking van hersens kan ik kort zijn. De wetenschap snapt er nog weinig van. Evenals ik, overigens. Maar om met die zeer geringe kennis iets te gaan concluderen, is voor mij nog vele bruggen te ver. Als voorbeeld zie ik ‘prikkels’ als aandachtopeisers die kunnen komen uit de hersens, de omgeving, het verleden maar ook uit de toekomst. En de oorzaak is nooit eenduidig maar een mix van oorzaken waarbij erfelijkheid, zelfbeeld en verwachtingen ook nog een rol spelen. De mens kan helaas niet gereduceerd worden tot het niveau van een computerprogramma incl. hardware. De mens is complex.