Hoogbegaafd-zijn is geen titel zoals Baron dat wel is

Eigenlijk is alles al gezegd in de titel. Hoogbegaafd ben je als je een IQ-score hebt bij de top 2%, van een grote groep zoals alle Nederlanders.

Er zijn twee manieren om om te gaan met de term ‘hoogbegaafd’. Je kunt deze term zelf invullen met betekenis en vervolgens rondkijken wie daaraan voldoet. Dat doen wetenschappers vaak. Zij ontleden het woord en komen tot conclusies. En ze vergeten even waar het woord vandaan komt. Dat komt wel goed uit want als wetenschapper kun je niets proclameren als je de eerste zin accepteert. Dat is te simpel en je krijgt er geen aandacht mee. Gelukkig voor wetenschappers is er weinig weerwerk tegen het eigen bedenken want die insteek is gebruikelijk voor vele diagnose-ideeën. Zoals autisme of ADHD waarbij de bedenker bepaalt waaraan de autist of ADHD-er moet voldoen. Maar dat werkt niet zo bij hoogbegaafdheid. Dat is al een specifieke groep met een eigen bepaling: de top 2% scoorders op een IQ-test.

Wat de insteek van wetenschappers zou moeten zijn is dit vastzetten en vervolgens kijken wie tot die specifieke groep behoort. Waarbij ook wordt uitgegaan dat de hoogste score die iemand haalt zijn/haar werkelijke IQ-score is. De uitdaging is om dan een representatieve groep samen te stellen van de hele groep hoogbegaafden. Deze groep kun je dan bestuderen en daaruit kun je als wetenschapper conclusies trekken, wat hoogbegaafd-zijn is en wat niet. In deze zoektocht moeten nieuwe woorden en nieuwe inzichten verworven worden (een mooie tijdvergende taak) die wellicht een bijdrage kunnen leveren aan verbetering van ons algemene mensbeeld.

De beste insteek voor niet-wetenschappers zoals de meesten van ons is simpel en goed zelf te doen. Iedereen die het woord voor het eerst hoort krijgt daar een gevoel bij van de betekenis. Zoals bij de meeste woorden die je voor het eerst hoort, klopt jouw gevoel daarbij niet of niet helemaal. Er zijn verschillen die langzaam opgelost worden door uitleg en gebruik van het nieuwe woord. Zo ook met hoogbegaafd-zijn. Begin bij je eerste betekenis en controleer dat met contact maken, bestuderen, van een andere hoogbegaafde. Die moet in jouw betekenis van het woord passen en als dat niet past dan moet je jouw betekenis aanpassen want die klopt dus niet. Die andere hoogbegaafde past er niet in. Na contact en bestudering van vele hoogbegaafden, het liefst zo divers mogelijk, kom je vanzelf uit op de echte betekenis van het hoogbegaafd-zijn. En dat zal je zeker verrassen.

Binnen Mensa en andere groepen hoogbegaafden heb ik zeer vaak mijn betekenis moeten aanpassen aan de werkelijkheid. Zoals zo vaak begon ook ik met mijzelf als hoogbegaafde, om te definiëren wat een hoogbegaafde is. Dat is niet erg maar logisch want dit moet ieder voor zich, naar ondervinding duidelijk krijgen voor zichzelf. Er is niets waar dit onderwezen wordt en er is geen plek waar je sneller deze term onder de knie kunt krijgen. Dus moet iedereen het voor zichzelf opnieuw uitvinden. Misschien is de definitie, ontworpen door Maud van Thiel, een mooie start waarbij jijzelf de details nog veel verder moet inkleuren.

De juiste insteek, de groep bestaat en die moet je zelf ontdekken en leren begrijpen, is vermoeiend en kost veel tijd en energie. Veel makkelijker is het om een wetenschapper te volgen en (meestal hem) maar te geloven. Maar weet wel dat je dan bedrogen uitkomt.

Waar is de wetenschapper die met de juiste insteek dit gaat onderzoeken en ons kan helpen met onze zoektocht naar onszelf? Want wat ik heb gezien bij andere hoogbegaafden, gaf mij meer zelfinzicht en bijbehorende mogelijkheden waarvoor ik dankbaar ben.

2018. Willem Wind