Odile Schmidt – Nouhan
Kun je hoogbegaafd zijn en gehandicapt? Een begeleider van het onderzoeksgroepje waar ik deel van uitmaakte leek wel te denken van niet. Hij nam mij in ieder geval niet meer serieus als deelnemer van het te trainen onderzoeksgroepje, leek het wel, op het moment dat ik uitsprak dat ik problemen met mijn ogen had. Om de volgende dag met uitgebreid onverbloemde verbazing uit te spreken dat ik het werk waar hij om vroeg al zo snel had ingeleverd. Alsof hij dat nooit van mij had verwacht, en dan was het ook nog inhoudelijk goed geschreven. Slecht zien betekende voor hem zeker matig werk?
Het voorval zette mij aan het denken over handicaps. Blijkbaar leeft er op universitair niveau het idee dat je met een handicap plotseling ook minder intelligent werk aflevert. En wordt er van je verwacht dat je op een lager denkniveau werken gaat. Ik kwam al tegen dat er bij veel instellingen voor gehandicapten geen VWO route is. Maar dat is raar? Dat je het tempo niet haalt betekent niet dat je minder diep wilt nadenken. Het zegt misschien iets over je productie, maar niet over begrip, inhoud, intellectuele behoefte. Wat als je tergend traag essays wilt lezen over theoretische wiskunde?
Dit komen intelligente dyslecten tegen: ze moeten op een laag technisch niveau oefenen, terwijl de intelligentie verder wil. Vandaar dat de kans er is dat ze helemaal uit het onderwijs stappen en het leerproces dubbel gefrustreerd de rug toekeren. Dit gebeurt. Helaas is onderwijs nog lang niet passend, de discussie over wat daarvoor nodig is is nog maar net begonnen, laat staan dat er adequate leerlijnen zijn voor de vele doelgroepen met een of meer handicaps. Ik bewonder de docent(e) die zich inspant om creatief een mondeling af te nemen om zo de kansen van een gehandicapte op het voltooien van zijn opleiding aanzienlijk te vergroten.
De gehandicapte hoogbegaafde krijgt geen onderwijs, maar ‘moet meedoen’ met iets dat niet passend is, van geen kanten. Het bevredigt niet de intellectuele behoefte, het is te zwaar wat betreft tempo of nog meer lengte van de inspanning en laten we het over de vorm al helemaal niet hebben. Bovendien, waar studenten aan de boekenbalie van de faculteit samenvattingen kunnen kopen, is deze er nog niet in gesproken vorm. Dat moet de gehandicapte er zelf nog even bij regelen. Toch zie je dyslecten en blinden op universiteiten. Ben ik even verbaasd als mijn begeleider?
Welke les zit hierin voor de hoogbegaafde zonder handicap?
Dat er ondanks alle goede wil en inspanning een discrepantie kan zijn tussen wat passend wordt geacht en wat werkelijk past bij het intellect. En dat energie niet hetzelfde is als intelligentie, noch dat tempo niet altijd iets zegt over de intelligentie. Wat gepresteerd wordt is blijkbaar beperkt, niet de geest, die kan zich binnen de hersenkronkels vrij bewegen en beperkingen van tijd en ruimte zijn er vooral in de fysieke werkelijkheid.
De dyslect had nog meer behoefte aan compacten om niet af te haken. En daarnaast las hij een boek over de geschiedenis van de wiskunde, waar leeftijdgenoten nog lang niet aan toe zijn. Daar leefde hij van op, want het gaf zijn geest de vleugels die hij nodig had om er simpel bij te blijven.